7’Lİ YARIŞ
(HEPTATLON)IN GELECEĞİNE BAKIŞ
Dört yıl önce bu yazar, 7’li yarışın uluslar arası
bayanlar atletizm programına dahil edilmesi kararını desteklemedi.O 5’li yarış
(pentatlon)ın bayanlar için klasik bir “çoklu yarış” olduğuna ve bu
değişikliğin sadece yeni hazırlanma yaklaşımlarında programlar yaratacağına
inanıyordu. Ayrıca Sovyetler Birliği 5’li çok başarılı olmuştu.
Bugünkü durum bu iki dalın eklenmesi ne değişiklikler
getirdi?sorusunu ortaya çıkartmaktadır. Sovyet 5’li yarışçılarının 200 metreyi
sürekli bir sorun olarak buldukları bir sır değildir. Bu yüzden 800 metreye
geçiş antrenörler tarafından büyük ilgiyle kabul edildi. Bizim bayanlar orta mesafe yaklaşımımız mükemmel
görüldü ve hazırlanmada yeni bir şey aramaya gerek yoktu. Diğer yandan,
800metrenin dahil edilmesi yüksek bir
teknik düzey ile dayanıklılığı birleştiren bir atlet tipi ihtiyacı anlamına
geliyordu. Değişim gerçekleştikten sonra gerçekte büyük bir değişiklik gerekmedi.
200 metrede başarılı verim göstermiş olanlar 800 metrede genellikle puan
kaybetmediler.Bazıları fazladan puan bile kazandılar. Bu sadece Sovyet 5’li
yarışçıları için değil yabancı atletler içinde geçerlidir.
Daha sonraları 200 metreden 800 metreye geçiş ile
hazırlık programında yapılan zorunlu değişikliklerle toplam skorun gelişimi
ortaya çıkmıştır. Dayanıklılık için yapılan koşu hazırlıklarının hız
niteliğinin gelişiminde de olumlu etkileri olduğu görüldü. Örneğin,
dayanıklılıklarını geliştirmeye yoğunlaşmış yarışmacılar, tekniklerinde hiçbir
gelişme olmadan , engelli koşu sonuçlarını geliştirdiler.
Cirit atmaya gelince , ortaya çıkan ana problem
sakatlık tehlikeleridir. 7’i yarışta benzer dallar olmadığından antrenörler
hazırlık yöntemlerinde çok dikkatli olmak zorundadırlar. (değişik kas grupları
göz önüne alınmalıdır) Her durumda cirit atmayla antrenmanın başında uğraşmak
önemlidir.Geleceğin 7’li yarışçılarını kaybetmemek için, amaç hemen 60-65 metre
aralığı olmamalıdır. Gelişimin ilk aşamalarında 40-45m. civarındaki uzaklıklar
uygundur ve bu hazırlık uyumlu ve acele olmadığı takdirde sorun oluşturmaz.
Başka bir sorun, dalların 1. ve 2. günlere dağılımını
göz önüne alarak hazırlıkta değişik
dalların birleştirilmesidir. Bu atmalardaki dayanıklılık gelişimi cirit için de
40-45 m. arası avantaj oluşturduğundan özellikle ilk hazırlık aşamalarında
kolayca çözülür.60m. üzerindeki atışlar farklı bir yaklaşım gerektirir.
Görülebileceği gibi 7’li yarışın yapısı 5’li yarış hazırlığı yapısında önemli
değişiklikler gerekmemektedir. Buna rağmen gelecek için plan yaparken
atletlerin kişisel özelliklerini göz önüne almak önemlidir. Yazar bu konuya
atletleri 4 sınıfa ayırarak yaklaşır. Birinci grup hazırlıklarını hız ve
atlamalara dayandıranlardan, ikinci grup atmalarla başlayanlardan, 3. grup hız
atmalarla atlamaları birleştirenlerden, 4. grup tüm özellikleri
birleştirenlerden oluşur.Kişisel olarak yazar Tkatshenko gibi genel özellikleri
taşıyan tipleri tercih etmektedir.
Şimdiden açıktır
ki 6500-6700 puanlar arası 7’li yarışma için ön ölçütleri oluşturacaktır.1984 olimpiyatlarını kazanmak
için gerekli puan 6700’in üzerinde 7000’e yakın görülmektedir. 7000 1988’de iyi
olarak bile kabul edilmeyecektir. Sonuç olarak 7’li yarışçıları zayıf dalsız
beklemek mantıklıdır. Bu tür genel özellikli sporcular 1.88m. civarı
uzunluktu,80kg ağırlıkta,dayanıklılığı az olmadan iyi hız ve kuvvet yetisine
sahip 13.2sn. engelli 23.0sn ,800m , 2.05.0 dakika. 800m., 6.80m uzun atlama 1.90 yüksek atlama, 55 m cirit atma ve 17m. gülle atma becerilerine sahip
olmalıdır.
Daha önce belirtildiği gibi, 7’li yarışın bu ilk
aşamalarında hazırlanmada cirit atma dışında önemli bir değişiklik
görülmemektedir. 200 ve 800 metreler yeni dallar değildir. Sprint ve sıçrama hazırlıklarının 100m.
engelli , uzun ve yüksek atlama ve 200 metrelerdeki hızın gelişimi bununda
dolaylı olarak uzun ve yüksek atlamaları geliştirdiği düşüncesinin üzerine
kurulmuştur. Gülle atma, cirit ve 800m. hazırlıkları, kuvvet ve genel
dayanıklılığın, gülle ve cirit tekniğinin geliştirilmesi üzerine kurulmuştur.
Yazar 7’li yarışma hazırlığına 1 yıl 1 dala 2. yıl
başka bir dala yoğunlaşma ile yaklaşmak gerektiğine inanmamaktadır.Doğru
yaklaşım sıçramalarla geliştiren sprint ve kuvvet gelişimi ile dayanıklılık
ve cirit tekniğinin gelişimidir.
Görülebileceği gibi sprint gelişimi önceliğe sahiptir. Çünkü atletlerin
engellide 13.sn 200m.de 23.5sn’ ye ulaşmadan 6700 toplam puana çıkma umudu
yoktur. 10 m. üzerinde gülle , 60m. üzerinde cirit , 14.5 sn. engelli ,1.60m
yüksek atlama, 5.80 m. uzun atlama ve 2:25 dakikanın 800 m. koştuğunda bu durum
imkansızlaşmaktadır.Çoklu yarışlara hazırlanma genellikle tek uçlu dönemleme
ilkelerine dayanır. Mayıs-Eylül dönemi , çok uzun olduğundan çift uçlu
dönemlemeden kaçınılmalıdır.Yarışma döneminde antrenmanlarda 7’li yarışmanın
günlük yarışma programı izlenmelidir.Örneğin 1.gün antrenmanı hız, engelli
tekniği , yüksek atlama ve gülle atma üzerine yoğunlaşır.Ertesi gün uzun atlama
çalışmaları , cirit tekniği ve hız gelişimini kapsar.
3.gün antrenmanı zayıf dalları geliştirmeye ayrılır.
Örneğin cirit ve 800-1000 metre tekrarları, 100-200 metrelik sprint serileri ,
4.gün kuvvet antrenmanı yapılabilir ya da dinlenme günü olur. Beşinci gün
programa tekrar başlanır. 6. gün 2. günün bir karışımı ya da tekrarı olabilir.
Genellikle döneme bağlı olarak önemli yarışmalar yaklaşırken antrenmanların
sıklığı belirlenir.
Modern Atlete and Coach’tan (1980,2)
Yayına Hazırlayan : Ece AYDEMİR